Bill Gates’in desteklediği Güneş’i karartma projesine tepkiler büyüyor

İklim değişikliğiyle uğraş için yeni ve tartışmalı bir teknoloji olan “güneş blokajı” planı, Microsoft’un kurucusu Bill Gates ve öbür teknoloji devlerinin dayanağını alarak büyük bir proje haline geldi.

Planın temel maksadı, güneş ışığının bir kısmını Dünya’nın atmosferinden yansıtarak global ısınmayı yavaşlatmak.

Ancak bu teşebbüsün çevresel tesirleri, bilim insanları ve hükümetler ortasında önemli tasalara yol açıyor.

AMAÇ GÜNEŞ IŞINLARINI ENGELLEMEK

Girişim sermayesiyle desteklenen “Make Sunsets” isimli yeni bir şirket, bu vizyonu gerçeğe dönüştürmeye çalışıyor. Şirket, Meksika’nın Baja kenti üzerinde balonlar kullanarak stratosfere sülfat bazlı aerosoller saldı.

Bu aerosoller, güneş ışığını yansıtarak Dünya yüzeyine ulaşan ısı ölçüsünü azaltmayı hedefliyor.

Ancak jeomühendislik biliminde “stratosferik aerosol enjeksiyonu” olarak bilinen bu teknik, çevresel ve toplumsal riskleri nedeniyle tartışmalı bir tahlil olarak görülüyor.

ÜNLÜ İSİMLER DESTEKLİYOR

Bill Gates’in yanı sıra OpenAI CEO’su Sam Altman üzere isimler de projeye finansal takviye sağlıyor.

Güneşi kapatmak üzerine çalışan bu ve gibisi teşebbüsler, süratli ve piyasa odaklı tahliller arayan büyük teknoloji yatırımcılarından değerli ölçülerde fon topluyor.

Örneğin, benzeri bir firma olan İsrailli Stardust Solutions, 15 milyon dolar fon toplayarak bu alanda büyümeyi hedefliyor.

TEPKİLER BÜYÜYOR

Make Sunsets’in etraf dostu şirketlere sattığı “soğutma kredileri,” projeyi finanse etme hedefli bir gelir modeli olarak sunuluyor.

Ancak birçok uzman, bu modelin iklim krizine uzun vadeli tahlil sunmadığını, bilakis potansiyel tehlikeler doğurduğunu savunuyor.

İklim bilimciler, bu tıp projelerin bölgesel iklim değişikliklerine yol açabileceği, hatta Atlantik jet akımlarını değiştirebileceği konusunda uyarıyor.

Bu durumun mahsul kıtlığı, kuraklık, kasırga üzere felaketleri tetikleyebileceği ve birtakım tropikal hastalıkların kuzey bölgelerine yayılabileceği kaydediliyor.

Amerikan Üniversitesi’nde iklim teknolojisi araştırmacısı olan Dr. Shuchi Talati, şirketin iş planını “spekülatif ve kıymeti düşük bir ‘çöp kredi’ şekli” olarak nitelendirerek tenkitlerini lisana getirdi.

Talati, iklim krizinin ticari tahlillerle çözülemeyeceğine, bu cins projelerin daha çok süreksiz tedbirler sunduğuna inandığını söyledi.

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden araştırmacı Adrian Hindes ise bu küçük çaplı projelerin global sıcaklıkları manalı bir halde düşürmek için yetersiz kaldığını belirtiyor.

MEKSİKA’DAN SERT TEPKİ

Geçtiğimiz yıl Meksika Çevre Bakanlığı, Make Sunsets’in kendi sonları içinde müsaadesiz deneyler yürütmesine sert reaksiyon gösterdi.

Ülke idaresi, bu cins deneylerin çevresel ve toplumsal tesirleri konusunda topluma bilgi verilmediğini belirterek projeyi yasa dışı ilan etti.

Buna karşın şirket, projeyi etraf dostu bir tahlil olarak sunmaya ve ‘soğutma kredileri’ satarak faaliyetlerini sürdürmeye çalışıyor.

DOĞAL İSTİKRARLARI BOZABİLİR

Jeomühendislik araştırmacıları, stratosferik aerosol enjeksiyonu (SAI) üzere yolların atmosferdeki doğal istikrarları bozabileceğini, böylelikle kuraklıklar ve düşük ziraî randıman üzere problemlere yol açabileceğini düşünüyor.

Dr. Hindes, atmosferdeki CO2 düzeyinin yükselmesiyle bitkilerin su tutma kapasitelerinin arttığını ve bu durumun daha az nemli bir atmosfer yaratarak kuraklık riskini artırdığını tabir ediyor.

Bununla birlikte, iklim değişikliğine yönelik bu tıp müdahalelerin, hala bilimsel belirsizliklerle dolu olduğuna dikkat çekiyor.

Jeolog Dr. David Kitchen, bu tıp jeomühendislik projelerinin uzun vadeli tahlil getirmediğini vurguladı.

Kitchen’a nazaran, güneş blokajı üzere projeler, karbon iktisadının idaresindeki başarısızlıklarımızın bir göstergesi.

Kitchen, bu projelerin okyanus asitlenmesi üzere global sıkıntıları çözmeyeceğini, bilakis sadece süreksiz bir rahatlama sunacağını lisana getirdi.

Bill Gates ve öbür teknoloji önderlerinin desteklediği bu cins projeler, iklim krizine yönelik piyasa bazlı yaklaşımlar olarak ele alınırken, birçok eleştirmen bunun yalnızca iklim değişikliği krizine cevap olarak alınan bir süreksiz tahlil olduğunu savunuyor.

Güneş blokajı üzere yolların yaratacağı uzun vadeli tesirler belirsizliğini korurken, bilim insanları ve hükümetler ortasındaki tartışmaların daha da alevlenmesi bekleniyor.

Güneş ışığını yansıtma, okyanuslardaki mikro kabarcıklar ve daha parlak bitkiler üzere diğer jeomühendislik teorileri de gündemde.

Ancak bu yaklaşımların Dünya’nın doğal istikrarını nasıl etkileyeceği konusunda bilimsel görüş ayrılıkları devam ediyor.